De één eet met haar handen, terwijl de ander onderuitgezakt zit op haar stoel. De derde wiebelt heen en weer en vraagt of ze al van tafel mag. Eigenlijk is ze nog te klein om überhaupt aan tafel te blijven zitten. En wij? Wij proberen tussen het corrigeren door ons eigen eten naar binnen te proppen. Gezellig is anders, maar dat is opvoeden toch?
We hebben een chic diner bij een kennis thuis, inclusief met thuis-kok en drie rijen bestek. Beschaafd werken we de setjes bestek af terwijl het eten op tafel komt. We praten, en terwijl ik het geheel gadesla komt de term “geanimeerd converseren” bij me op. Ik voel me niet op mijn gemak, ook al weet ik precies hoe ik me moet gedragen. Een gesmoorde lach als er een grapje over de wijn gemaakt wordt en een beleefd bedankt aan het einde. Maar waar is in dit gezelschap de waarheid? Met rode wangen je argumenten verdedigen die net aanschuiven tegen die van je gesprekspartner, waardoor je je in de positie van de ander verplaatst en geïnspireerd naar huis gaat? Samen de wereld ontdekken en naar elkaar luisteren? Alles in mij schreeuwt: zie mij! Niet de maniertjes die ik heb geleerd, maar mij.
Het blijft hangen en ik denk nog lang na over etiquetteregels en het nut daarvan. Op internet lees ik dat etiquette vooral zijn ontstaan vanuit praktisch nut. Zodat er in eerdere eeuwen niet per ongeluk een machtsverhouding werd geschonden of een ongemakkelijke situatie kon ontstaan die in sommige gevallen zelfs tot oorlog kon lijden.
Controle verliezen lijkt het allerergste wat ons kan overkomen
Kinderen doen niet aan etiquette, zeker zolang ze nog geen impulscontrole hebben. Voordat een kind impulscontrole ontwikkelt wordt een kind zich eerst bewust van zijn of haar eigen ik, de ego identiteit. Pas daarna past het zich aan, aan de sociale normen en ontstaat er controle over het gedrag.
En precies die controle is wat mij zo grijpt.
Zijn we niet compleet doorgeslagen in onze hang naar controle? Op maatschappelijk vlak, in de vorm van eindeloze regels, controle en handhaving. Maar ook persoonlijk. Het niet weten is geen optie meer. We willen het zo snel mogelijk oplossen en de controle terugpakken. Want dan is het ongemak weg. Controle lijkt een strategie om weg te lopen en te bagatelliseren dat we het misschien op onze manier willen doen. Controle verliezen lijkt het allerergste wat ons kan overkomen.
We zijn het gewend en stellen geen vragen meer
De etiquette voelt als een equivalent van zoveel dingen die we doen: we doen het omdat we het gewend zijn, zonder ergens vragen bij te stellen. Het “moeten” is niet meer extern gedreven, zoals ooit in de geschiedenis wellicht het geval was. Het “moeten” komt van binnenuit. Maar het voelt als een paradox. Controle als strategie om ongemak weg te krijgen, alleen juist door die controle voel ik me soms zo ver van mezelf verwijderd dat het ongemakkelijk wordt.
Het gaat zo: dit is een mogelijke situatie die zich voor kan doen en die lossen we zo op. Altijd.
Maar als er één ding zeker is, is dat alles continu verandert. Elke vorm van zekerheid is een illusie. Waarom proberen we dan zo hard vast te houden aan dat wat we hebben? Soms zelfs in zulke extreme mate dat we liever blijven wie we zijn, omdat we het risico niet durven te lopen van worden wie we willen zijn. Het lijkt een korset dat ons verstikt en tegelijkertijd zijn we bang dat we ons zelf niet meer kunnen dragen zonder.
Onze wereld is veranderd. We maken nu een aantal grote crisis door en we kunnen niet meer terug naar ons oude vertrouwde leventje, het wordt tijd om alles wat we hebben geleerd onder de loep te nemen. Om te “ontleren” en snel ook. Het alternatief is om verbeelding te kiezen boven indoctrinatie. Om ons weer te gaan voorstellen hoe het kan zijn in plaats van wat de norm ons oplegt. Vertrouwen over controle.
Mijn werk bestaat uit het implementeren van regels, iets wat me altijd heeft gemotiveerd. Een manier om misstanden te voorkomen. Maar ik ontwikkel langzaam een steeds grotere weerstand tegen procedures, richtlijnen en ik zou het woord “moeten” het liefste uit mijn vocabulaire schrappen. Want het waarom begint hardnekkig een voet tussen de deur te krijgen – waarom, waarom, waarom?
De grote vraag is, als de controle de strategie is, wat is dan de emotie achter de controle?
Is het angst om er niet bij te horen, om erbuiten te vallen?
Is het angst voor het onbekende, om in het diepe te springen?
Is het angst om anderen teleur te stellen?
Is het angst dat je niet voldoende ergens van weet om het anders te doen, want wie ben jij nu helemaal?
Het antigif voor alles willen controleren blijkt meer vragen stellen
En opeens dient de oplossing zich aan. Het antigif voor alles willen controleren blijkt meer vragen stellen.
Iemand stelt me de vraag; “Wat zou er gebeuren als je alleen nog maar zou kiezen voor dingen die je leuk vindt?” Ik klap helemaal dicht. Het stomme is, ik zie niet eens hoe dat goed zou moeten komen. Er zijn veel dingen die ik doe vanuit controle. Ik neem me voor om bij allemaal te onderzoeken of ik om de juiste reden doe. En volgens mij zijn er maar twee echte redenen om iets te doen. Of omdat het leuk is, of omdat je gaat staan voor iets groters. Dus waar wil ik voor staan? Wat is uiteindelijk leven? Want als je niet de dingen doet waar je van aan gaat, leef je dan wel echt? Ik moet stoppen met naar buiten kijken en beginnen met naar binnen kijken.
Hoe je de dingen doet is een keuze. Juist als je zo vastzit in het concept van tijd en efficiëntie, verlies je tijd om lol te maken. Doe eens gewoon waar je zin in hebt, dat is de grootste uitdaging. Leren uitspreken wat je wilt. Want nu regeert je angst. Ik neem me voor om dapper te zijn. Ik ben dapper.
Vrijheid door stoppen met voorspellen wat er zal gebeuren EN verantwoording afleggen aan jouw prioriteiten
Ik kan niet controleren wat er gebeurt, maar ik kan wel controleren hoe ik erop reageer. Daar ligt de kracht van mijn eigen verantwoordelijkheid dragen. Daar heb ik invloed op. Er komt een enorme vrijheid in me naar boven als ik ophoud met eisen dat dit moment anders moet zijn dan het is. De vrijheid van stoppen met voorspellen wat er zal gebeuren, geen plan hebben, terwijl je tegelijkertijd verantwoording aflegt aan jouw prioriteiten, dus de dingen die jij belangrijk vindt.
Als wij allemaal die verantwoordelijkheid gaan dragen, verandert het systeem.
Inmiddels zijn we een paar jaar verder. Mijn kinderen eten nog steeds vaak met hun handen en af en toe staat er zelfs iemand aan tafel. Tenzij we restaurantje spelen en we allemaal voor een keertje erg ons best doen. Tussen het smakken door luister ik naar hun verhalen en zie ik hoe ze met glinsterende ogen vanzelf rechtop gaan zitten. De enige regel die we nog hebben is dat je aan tafel moet blijven zitten (of staan) tot de rest klaar is. Want die regel, die past bij ons idee van hoe het systeem zou moeten werken, namelijk respect hebben voor elkaar. En dat met mes en vork eten? Dat kunnen ze wel hoor, maar alleen als je het heel, heel lief vraagt.
Hier zelf mee aan de slag?
Ben je benieuwd naar hoe je je bewuster kan worden van hoe je externe omstandigheden probeert te veranderen, zodat je beter kan loslaten en meer vrijheid ervaart?
Ons hart speelt een enorme rol in wat we onbewust meenemen. Het mooie is dat we hier ook wat aan kunnen doen door met onze hartcoherentie aan de slag te gaan. Als je in staat van hartcoherentie bent ervaar je dat je in balans bent. Het voelt alsof je meer energie hebt en je kan problemen makkelijker aan.
Wil je hier meer van weten? Kom dan naar één van de introductieavonden over hartcoherentie die ik organiseer.